«مقاوم سازي» در علم مهندسي عمران به مفهوم بالا بردن مقاومت يک سازه ساختمان در برابر نيروهاي وارده است. امروزه از اين اصطلاح بيشتر در مورد نيروي زلزله استفاده مي شود. از ديدگاه علمي، مقاوم سازي واژه کاملاً درستي براي اين منظور نيست. 

چرا که منظور از اصطلاح مقاومت سازي» به طور قطع بالا بردن مقاومت در برابر نيروي زلزله نيست بلکه منظور بهبود عملکرد اجزاي سازه ساختمان در برابر نيروي زلزله است. براي همين منظور، سازمان پيشگيري و مديريت بحران تهران به دنبال آن است با تدوين طرح بهسازي لرزه اي نسبي ساختمان هاي پايتخت، به روشي ساده و به دور از محاسبات پيچيده مقاوم سازي ساختمان ها را از طريق آموزش نيروهاي نيمه ماهر و جوشکاران جوان عملي کند. يکي از موضوعات مهم و اساسي در راهبرد کاهش خطرپذيري در برابر زلزله، مقاوم سازي ساختمان هاي موجود با کمترين هزينه با سرعت بالا و به صورت ساده است تا دست کم جان شهروندان در زلزله اي متوسط به بالا حفظ شود و در حقيقت آستانه ريزش ساختمان ها ارتقا يابد. در حال حاضر به واسطه هشدارهايي که درباره زلزله تهران داده مي شود، مسأله مقاوم سازي به طور جدي در حال پيگيري است. 

براي ساخت يک سازه و ساختمان معمولي بايد به بسياري از موارد توجه کرد. 

از جمله مهم ترين اين موارد مي توان به پي ساختمان و جوشکاري آن اشاره کرد در حالي که پي ساختمان از اصلي ترين موضوعات ساخت و ساز محسوب مي شود و به عنوان مثال براي ساخت پي بايد به ميزان دقيق و حساب شده نسبت آب و سيمان را رعايت کرد اما متأسفانه کارگران ساختماني غيرماهر و آموزش نديده به اين اصول توجه نمي کنند و همچنين در جوشکاري ساختمان بايد از تکنسين هاي جوشکاري که داراي پروانه جوشکاري هستند استفاده کرد، اما اين سهم نيز در کشور ما رعايت نمي شود. از آنجا که گسل هاي اصلي و فرعي بسياري در شمال، غرب، جنوب و شرق تهران وجود دارد و خاک جنوب تهران به دليل وجود سفره هاي زيرزميني بسيار در اين منطقه سست است، بنابراين به هنگام وقوع زلزله سطح آب هاي زيرزميني بالا آمده و بسياري از ساختمان ها واژگون مي شوند و يا در زمين فرو مي روند. چنانچه اين اتفاق رخ دهد، تمام راه هاي ارتباطي قطع مي شود، شبکه هاي آب، برق و گاز آسيب مي بيند و به گفته برخي کارشناسان طبق بررسي ها تهران سه روز متمادي در آتش مي سوزد چرا که در تهران اصول شهرسازي رعايت نشده و ساختمان ها به صورت فشرده ساخته شده است. به همين علت در هنگام وقوع زلزله راهي براي کمک رساني و يا دور شدن از حوادث بعد از آن وجود ندارد. در اين جا است که لزوم مقاوم سازي ساختمان ها در جهت افزايش پايداري سازه هاي مهم در برابر زلزله اهميت خود را نشان مي دهد. 

اما سؤالي که مطرح مي شود اين است که چه ساختمان هايي به مقاوم سازي نياز دارند. چه ساختمان هايي نياز به مقاوم سازي دارند؟ در ابتدا ساختمان ها را به چهار دسته تقسيم مي کنيم. دسته اول ساختمان هاي حياتي هستند که به دليل نوع کاربري و استفاده اي که دارند امکان انتقال تجهيزات را نداشته و از طرفي بايد عملکرد خود را بعد از زلزله نيز حفظ کنند. اين ساختمان ها شامل مراکز درماني، ايستگاه هاي مخابراتي و تلويزيوني، مراکز امنيتي و پالايشگاه ها هستند. دسته دوم را ساختمان هايي تشکيل مي دهند که در حال حاضر شرايط خاصي ندارند اما پس از زلزله به عنوان مراکز خدماتي و کمک رساني مورد نياز هستند و لازم است حتماً سرپا باشند. 

برخي از سوله ها، مساجد، مدارس، مراکز مديريت کلان و مراکز مديريت بحران از اين جمله محسوب مي شوند. از سوي ديگر ساختمان هايي که قبل و بعد از زلزله اهميت خاصي ندارند ولي در صورت آسيب جدي تلفات جاني زيادي در پي خواهند داشت مانند مراکز عمومي، استاديوم، برج ها و .... . دسته چهارم نيز ساختمان هاي معمولي هستند که هيچ کدام از موارد فوق را شامل نمي شوند مانند منازل مسکوني، ساختمان هاي اداري و تجاري معمولي.

 اهميت و نياز مقاوم سازي از ديدگاه کلان به ترتيب از دسته اول ساختمان ها آغاز و به دسته چهارم کاهش مي يابد. همچنين مقاوم سازي دسته اول و دوم کاملاً به عهده و وظيفه دولت است. اما دسته سوم بين دولت و کارفرمايان خصوصي مردم مشترک بوده و دسته چهارم کاملاً به عهده مردم است. اما از طرفي مقاوم سازي دسته اول و دوم تقريباً تأثيري مستقيم در کاهش مستقيم تلفات زلزله ندارد و تنها مقاوم سازي دسته سوم و چهارم است که در کاهش مستقيم تلفات زلزله نقش دارند. بديهي است که هزينه و زمان لازم براي مقاوم سازي دسته سوم و چهارم به قدري زياد است که عملاً اين امر را غيرممکن ساخته است. چرا که برخي از ساختمان ها که قديمي هستند و برخي ديگر نوساز که در آن اصول و مقررات مربوطه رعايت نشده است و به اين ترتيب اگر بخواهيم مقاوم سازي را به آنها نيز تعميم دهيم عملاً بايد دوباره کشور را بسازيم. 

بنابراين دولت موظف است که مقاوم سازي را معطوف به ساختمان هايي از جمله مراکز درماني، مخابراتي، مدارس و مراکز مديريت بحران کند و مقاوم سازي ساختمان ها و مراکز شخصي را به عهده خود مردم بگذارد و دولت صرفاً مي تواند تسهيلات و قوانين لازم را در اختيار آنها قرار دهد. به هر حال مقاوم سازي در هر دو زمينه چه ساختمان هاي قديمي و بافت فرسوده و چه ساختمان هاي نوساز مطرح است.